پس از اینکه یو‌بی‌اس (UBS)، غول عرصه بانکداری، این هفته با تمام قوا برای خریدن رقیب بحران‌زده خود، کردیت سوییس (Credit Suisse)، به میدان آمد و مقام‌های ایالات متحده برای رساندن بسته نجات ۲۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون پوندی به فرست ریپابلیک پادرمیانی کردند، موج وحشت از بحران بانکی دیگری مشابه بحران سال ۲۰۰۸ به پا شد.

در گیرودار نگرانی‌ها از احتمال اثر گذاشتن این ورشکستگی‌های انفرادی در سطح وسیع‌تر بر نظام بانکی جهانی، اوضاع بازارهای بورس پریشان و متلاطم شد و خاطرات بد بحران مالی که بسیاری از اقتصادهای غربی را در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۸ به ورطه رکود انداخت، زنده کرد.

صبح دوشنبه در مبادلات پیشابازاری زوریخ، سهام کردیت سوییس ۶۱.۹۵ درصد افت کرد؛ در حالی که پیش از آن در آخر هفته، رقیبشان یوبی‌اس قبول کرده بود با پرداخت دو میلیارد و ۴۶۰ میلیون پوند مالک این بانک ۱۶۷ ساله شد.

ارزش سهام کردیت سوییس در مبادلات پیشابازاری جولیوس بائر ۰.۶۱ فرانک سوییس (۰.۵۴ پوند) بود، در حالی که ارزش سهام یو‌بی‌‌اس با ۴.۷۳ درصد افت، به ۱۵.۸۱ فرانک رسید.

در پی این تملک، ارزش سهام شاخص اف‌تی‌اس‌ئی۱۰۰ بریتانیا در مبادلات اول صبح دوشنبه نزدیک به یک درصد کامل افت کرد. شاخص اف‌تی‌اس‌ئی۲۵۰ نیز یک درصد کاهش داشت و سهام بانکی در دو شاخص، ۵.۳ درصد افت کرد.  

ایپک اوزکاردسکایا، تحلیلگر ارشد سوییس کوت‌بانک، گفت: «معاملات چند ساعت آینده به ما از اینکه این بحران مهار می‌شود یا خیر، تصویر بهتری می‌دهد.»

«به لحاظ نظری، دلیلی ندارد که بحران کردیت سوییس گسترش یابد؛ زیرا آنچه آخرین لرزه را در کردیت سوییس به پا کرد، بحران اعتماد بود که به یوبی‌اس ربطی ندارد، چون این بانک خارج از این آشوب قرار دارد و به علاوه، از نقدینگی هنگفت و ضمانت اس‌ان‌بی و دولت برخوردار است.» منظور از اس‌ان‌بی بانک مرکزی سوییس است.

انجمن کارکنان بانکی سوییس هم از یوبی‌اس درخواست کرد تعدیل نیرو را در سطح «حداقل مطلق» نگه دارد.

این انجمن گفت: «شغل بسیاری از کارکنان در خطر است» و افزود که با مدیران بانک در تماس است. در این بیانیه، با توجه به آنکه سوییس به قطب مالی جهان شهرت دارد، بر وجود نگرانی در این کشور تاکید شد.

گرهارد آندری، نماینده مجلس سوییس و عضو حزب سبز، گفت کردیت سوییس «موسسه‌ای در کانون توجه» است. او گفت: «این باعث می‌شود برای کشور وضعیت بسیار دشواری پیش بیاید.»

این خبر پس از ورشکستگی هفته گذشته بانک سیلیکون‌ولی منتشر می‌شود که دومین ورشکستگی بزرگ بانکی در تاریخ ایالات متحده است.

ارزش سهام فرست ریپابلیک که مقر آن در سانفرانسیسکو است، روز پنجشنبه پس از آن سقوط کرد که مشتریان این بانک از ترس آنکه بانک بعدی که سقوط می‌کند، این بانک باشد، برداشتن پول از حساب‌هایشان را شروع کردند اما با انتشار خبر اختصاص بسته نجات، ارزش سهام این بانک دوباره بالا رفت.

در بیانیه مشترک مقام‌های مالی فدرال ایالات متحده آمده است که ۱۱ بانک با تزریق میلیاردها دلار به این موسسه اعتباری برای به ثبات رساندن آن موافقت کرده‌اند.

گویا بانک مرکزی انگلستان مشغول مذاکره با همتایان بین‌المللی خود درباره این بحران بوده و بر اساس گزارش‌ها، از هفته پیش با هر دو بانک کردیت سوییس و بانک مرکزی سوییس در ارتباط بوده‌ است. هفته پیش، بانک کردیت برای اولین بار درخواست وام اضطراری ۴۵ میلیارد پوندی کرد.

سرانجام مقام‌های سوییس یکشنبه شب، پس از مذاکراتی به امید تضمین آینده این بانک و جلوگیری از ایجاد هرج‌ومرج بیشتر در بازار،‌ واسطه عقد یک قرارداد نجات شدند.

در بانک کردیت سوییس چه خبر است؟

این موسسه اعتباری ماه‌های زیادی است که دچار مشکل شده اما این هفته پس از آنکه اعلام کرد در وضعیت مالی خود «ضعف پولی» پیدا کرده است، از دولت سوییس کمک خواست.

بانک ملی عربستان سعودی (اس‌ان‌بی) که بزرگ‌ترین سهامدار این بانک است، گفت به دلیل وجود سقف قانونی، نمی‌تواند اعتبار تازه به این بانک تزریق کند. انتشار خبر وجود چنین سقفی، به سقوط ناگهانی ارزش سهام این موسسه اعتباری سوییسی به میزان بیش از ۳۰ درصد در روز چهارشنبه منجر شد و قیمت هر سهم را به پایین‌ترین حد آن یعنی ۱.۵۶ فرانک سوییس (۱.۴ پوند) رساند.

چقدر باید نگران بود؟

طبق هشدار نوریل روبینی، اقتصاددانی که ورشکستگی سال ۲۰۰۸ لمان برادرز [برادران لمان] را که به بحران مالی جهانی منجر شد، پیش‌بینی کرده بود، ممکن است جهان در آستانه بحران سازمان‌یافته دیگری باشد.

اما سر جان گیو، معاون سابق رئیس کل بانک مرکزی انگلستان، گفت حمایتی که از کردیت سوییس می‌شود، تفاوت اساسی این مورد با مورد لمان برادرز است.

سر جان گفت: «کردیت سوییس از نظر بزرگی و پیچیدگی و اهمیت مانند لمان برادرز است اما اگر به یاد بیاوریم که آمریکایی‌ها لمان برادرز را نجات ندادند، متوجه تفاوت بزرگ این دو می‌شویم.»

«چون پشت سرش نایستادند، کل بازار را دستخوش وحشت کردند. آنچه ما یک‌شبه دیدیم، این است که بانک (مرکزی) سوییس می‌گوید نمی‌گذارد این ماجرا به فروپاشی افسارگسیخته منجر شود. نمی‌دانم سرنوشت کردیت سوییس چه می‌شود اما تاکنون آن‌ها همچنان دارند ایستادگی می‌کنند و انگار بانک مرکزی سوییس تضمین خواهد داد آن‌قدر ایستادگی می‌کند تا امورات آینده‌اش را بازآرایی کند.»

سر جان افزود فرق بزرگ مشکلات امروز نرخ‌های بالای بهره و سال ۲۰۰۸ این است که بانک‌های مرکزی به میدان می‌آیند تا تضمین کنند فروپاشی افسارگسیخته رخ ندهد.

سر جان گفت: «اگر به چند ماه قبل برگردیم، نخستین نوع مشکل ناشی از نرخ‌های بالای بهره در بازار مالی اینجا در بریتانیا برای صندوق‌های بازنشستگی ما رخ داد.»

«اگر یادمان نرفته باشد، بانک مرکزی ما وارد میدان شد و پول داد تا مبادا عواقبی گریبانگیر جاهای دیگر شود. پس پیام کاملا واضح این است که بانک‌های مرکزی دارند پشت بانک‌های دچار دردسر می‌ایستند.»

چرا بانک کردیت سوییس در خطر بود؟

بانک کردیت سوییس در سه سال گذشته بعد از استخدام جاسوسان حرفه‌ای برای ردگیری مدیران خروجی درگیر معضل جاسوسی شرکتی بود و اعتراف کرد در جنجال وام موسوم به «قرضه‌های ماهی تن» موزامبیک از سرمایه‌گذاران کلاهبرداری کرده است که در نتیجه آن بیش از ۳۵۰ میلیون پوند جریمه شد. همچنین تبعات فروپاشی موسسه اعتباری گرین‌سیل کاپیتال و صندوق تامینی آرشیگوس کاپیتال ایالات متحده نیز گریبان این بانک را گرفت.

این بانک در حال اجرای فرایندی برای اجرای یک طرح تجدیدساختار عظیم است که هدف از آن، مقابله کردن با زیان‌های هنگفت بالغ بر هفت میلیارد و ۳۰۰ میلیون فرانکی سوییس در سال ۲۰۲۲ و کمر راست کردن از چندین رسوایی دهه گذشته شامل اتهام سوء‌مدیریت، تحریم‌شکنی، پولشویی و گریز از مالیات است.

بانک کردیت سوییس چقدر بزرگ است؟

این بانک سوییسی از نظر کارشناسان «بزرگ‌تر از آن است که از پا درآید» و بیشتر به مشتریان و کسب‌وکارهای ثروتمند خدمات می‌دهد نه سپرده‌گذاران عادی. این بانک ماه‌ها دستخوش خروج پول بود؛ به طوری که اواخر پارسال، خروج سپرده از آن به بیش از ۱۱۱ میلیارد فرانک سوییس رسید. هفته پیش بلافاصله مشخص نشد که آیا در نتیجه کاهش بهای سهام این بانک روندبرداشت‌های مشتریان شتاب گرفته بود یا خیر.

این بانک از لحاظ میزان دارایی هفدهمین موسسه اعتباری اروپا است و با توجه به آنکه از بانک سیلیکون‌ولی خیلی بزرگ‌تر است، به لحاظ نظام بانکی در نظام مالی جهان اهمیت دارد.

طبق گزارش‌ها بانک مرکزی انگلستان به‌دقت تحولات بخش مالی را رصد می‌کند و هفته پیش با صدور بیانیه‌ای، اطمینان داد نظامی بانکی بریتانیا در خطر نیست و «همچنان ایمن، سالم و برخوردار از سرمایه‌گذاری مطلوب است».